Geschiedenis

Juffertoren is de naam die aan drie kerktorens in Groningen wordt gegeven. Twee hiervan bestaan nog. Eén in Schildwolde bij de hervormde kerk en één in Onstwedde als onderdeel van de Nicolaaskerk. De derde in Holwierde bij de Stefanuskerk stortte in 1836 in en werd in 1855 afgebroken. De torens worden binnen Groningen onderscheiden door hun gemetselde spits.

Juffertoren Schildwolde
De toren van Onstwedde
In Schildwolde staat één van de drie juffertorens van de provincie Groningen. De toren heeft een gemetselde spits; de laatste restauratie was in 1987. Bij een grondig onderzoek, uitgevoerd in 2013, bleek een nieuwe restauratie dringend nodig te zijn. In 2014 is de restauratie uitgevoerd. In 2015 is de Juffertoren overgedragen door de hervormde gemeente aan de nieuw opgerichte Stichting Juffertoren Schildwolde. In deze stichting is het dorp breed vertegenwoordigd.

Sage

Aan de juffertorens in Groningen is een sage verbonden, die onder meer door verhalenverzamelaar K. ter Laan is opgetekend in zijn boek Groninger Volksleven. De sage meldt dat de torens gelijk zijn, maar de torens van Onstwedde en Schildwolde verschillen behoorlijk.

“Er waren eens drie schatrijke zusters die niets anders deden dan feesten en dansen. Op een gegeven moment gingen ze inzien dat zo’n leven toch wel erg leeg was. Ze zagen in dat ze met hun rijkdom niets goeds deden. Tot dan toe waren ze altijd bij elkaar geweest, maar nu besloten ze uit elkaar te gaan. En waar ieder uitkwam, daar bouwden ze een toren ter ere van God. Die torens moesten precies gelijk zijn. De eerste kwam uit in Holwierde en bouwde daar een toren, de tweede kwam uit in Schildwolde en bouwde daar haar toren en de derde bouwde haar toren in Onstwedde. Daar staan drie torens die van ver te zien zijn en een lust voor de ogen te zijn.”

Waarschijnlijk is de verklaring voor de naam Juffertoren heel wat prozaïscher. Een juffer is een lange dennenstram die spits toeloopt. Naar analogie hiervan hebben die soort smalle, hoogoplopende, spits toelopende toren de naam Juffertoren gekregen.

Op de toren staat met smeedijzerens cijfers het jaar 1289. Er wordt echter beweerd dat dit jaartal niet klopt. Als je de cijfers omwisselt komt het jaartal 1829 te staan. In 1829-1830 is de toren gerestaureerd en mogelijk zijn de cijfers toen verkeerd geplaatst. De toren, gebouwd in de 13e eeuw in romaans-gotische stijl, wordt als genoemd in 1224. Ze is gebouwd met ter plaatse gebakken roodoranje stenen (kloostermoppen) en een enkele laag tufsteen. De achtkantige spits is binnenin rond gemetseld.

De hoogte van de toren is 47,6 m. Het onderste gedeelte meet 9×9 m. De dikte van de muur is bij de deur 2,3 m, bij de tweede zolder 1,75 m, bij de klokken 1,25 m en helemaal bovenin bij het luikje nog 85 cm. Boven op de toren staat een piek met een bol en een paard als windwijzer. In de bol bevinden zich de documenten met alle gegevens betreffende de diverse restauraties vanaf 1766.

Kloksmeer

De klok van de Juffertoren in Schildwolde speelt een centrale rol bij de jaarwisseling. Vanaf acht uur op oudjaarsavond tot ’s ochtends acht uur op nieuwjaarsdag wordt de klok onafgebroken geluid door de bevolking: St. Thomasluiden. Voor het onderhoud en verzorging wordt op ouderjaarsdag kloksmeer gelopen door het comité Kloksmeer, bestaande uit ongetrouwde mannen uit Schildwolde. Het comité staat er ook garant voor dat de klok – met als enige onderbreking de twaalf slagen met de hand om middernacht – onophoudelijk wordt geluid. Op 31 december 1964 gebeurde dit uitluiden zo enthousiast dat de klok hier niet tegen bestand bleek en scheurde. De klok werd op kosten van een burgercomité gerepareerd en is op 26 april 1965 teruggehangen.

 

Helaas kon door het Corona virus het klokluiden tijdens de jaarwisseling niet door gaan.

Dit is de eerste keer, na de tweede wereldoorlog dat deze traditie niet door kon gaan.